شبکه آبیاری کرخه

شبکه آبیاری کرخه شمالی

رودخانه کرخه با سطح حوزه‏ای بالغ بر 50 هزار کیلومترمربع و متوسط آبدهی سالانه 177 متر مکعب بر ثانیه، سومین رودخانه پرآب کشور پس از رودخانه ‏های کارون و دز می باشد.
 به دنبال پایان جنگ تحمیلی و فراهم آمدن شرایط مناسب بهره برداری از زمین های حاصلخیز این منطقه وسیع،طرح های عمرانی توسعه شبکه های آبیاری دردستور کار قرار گرفت.با توجه به دامنه وسعت جریان آب رودخانه کرخه در محدوده شهر های استان خوزستان ، طرح های عمرانی مذکور نقش بسزائی در رونق اقتصادی این منطقه از کشور را در پی  داشته است.

در این مجال بخشی از طرح های عمرانی یاد شده در حوزه شمال کرخه بررسی می شود و برای بررسی سایر طرح های عمرانی حوزه کرخه علاقمندان را دعوت می کند به معاونت طرح و توسعه سازمان آب و برق خوزستان مراجعه کنند.
مطالعات شبکه های دشت پای پل در محدوده سالهای 67 الی 82 انجام شده است که در چهار شبکه اوان،دوسالق،ارایض و باغه به مرحله اجرا گذاشته شده که عملیات ساختمانی شبکه های اوان و  بخش عمده دوسالق به پایان رسیده و دو شبکه ارایض و باغه همچنان در دست ساخت هستند.


سد تنظیمی انحرافی کرخه در 10 کیلومتری پائین دست سد مخزنی کرخه با اهداف انحراف آب به کانال پای پل به میزان 82 متر مکعب در ثانیه برای آبیاری 65 هزار هکتار از زمین های دشت های پای پل ( غرب رودخانه کرخه )، تنظیم آب خروجی از سد مخزنی کرخه و تولید انرژی برق آبی به میزان هشت مگاوات احداث شده است .

کانال طولانی انتقال آب پای پل به طول ۱۰۷ کیلومتر در چهار قطعه به طولهای قطعه اول ۳۱ کیلومتر ، قطعه دوم ۳۵ کیلومتر ، قطعه سوم 8/7 کیلومتر و قطعه چهارم 33 کیلومتر طراحی و اجرا شده است. قطعه اول این کانال دشت اوان و ناحیه عمرانی ۱ و ۲ را آبیاری نموده، قطعه دوم ، آب واحد عمرانی ۳ و ۴و ۵ دشت دوسالق را تامین می کند و قطعه سوم کانال فقط واحد عمرانی ۱ دشت ارایض را آبیاری میکند و بیشتر، نقش انتقال آب را به عهده دارد . قطعه چهارم کانال , شش واحد عمرانی باقی مانده دشت ارایض و دو واحد عمرانی دشت باغه را آبیاری می نماید .
منطقه طرح پای پل مشتمل بر دشتهای اوان ، دوسالق، ارایض و باغه است که در غرب رودخانه کرخه از پل نادری شروع و تا پل عبدالخان( حوالی منتهی الیه جنوب اراضی) گسترش یافته است. تپه های «لیخیضر» با سطحی وسیع در حد فاصل دشت دوسالق و ارایض واقع شده است . دشت دوسالق از طرف مشرق به رودخانه کرخه، ازطرف شمال به دشت اوان، از طرف غرب به منطقه فکه و از طرف جنوب به تپه های لیخیضر محدود می باشد .کانال اصلی پای پل از طرف شمال وارد این دشت گردیده و پس از مشروب کردن این منطقه از سمت غرب دشت دوسالق خارج می گردد.شبکه دشت دوسالق شامل پنج ناحیه عمرانی ، شبکه آبیاری دشت ارایض به هفت ناحیه عمرانی و شبکه باغه به دو ناحیه تقسیم گردیده است.ساخت شبکه آبیاری اوان از سال ٧١ شروع شد و تا سال ١٣٧٧ ادامه یافت و در طی این سالها تا زمان احداث سد تنظیمی و قطعه اول کانال پای پل،تامین آب این دشت از طریق دو ایستگاه پمپاژ از رودخانه کرخه امکان پذیرشده بود.
کانال پای پل وظیفه انتقال آب از سد تنظیمی انحرافی کرخه را به شبکه های فوق الذکر بر عهده دارد که هم  اکنون در مرحله بهره برداری علاوه بر شبکه 13 هزار هکتاری اوان ، شبکه 12 هزار هکتاری دو سالق نیز از طریق این کانال اصلی آبیاری می شود. گفتنی است از سال 89  مدیریت سد تنظیمی انحرافی کرخه به شرکت بهره برداری از شبکه های آبیاری شمال خوزستان واگذار شد.